“Als het aantal gebruikers de meetfactor is, is deze speeltuin zeer zeker een succes!”
Aan het woord is de heer Wim Seghers, werkzaam bij de Stad Antwerpen als consulent speelruimtebeleid. Hij vertelt over de speeltuin in het Groen Kwartier, een nieuwe, groene enclave in de Haringrodewijk in Antwerpen. Het Militair Hospitaal dat daar stond, heeft plaatsgemaakt voor een groene wijk met wonen, winkels, kantoren en horeca, waarvan de publieke ruimte (bijna) volledig autovrij is. “Het is een zeer dense wijk (dichtbebouwd) – er zijn verder geen pleinen of groen. Het Groen Kwartier is een parel voor de wijk en zeer dankbaar voor kinderen.” In de wijk wonen aardig wat gezinnen met kinderen. In het Groen Kwartier ligt de enige speeltuin voor die wijk.
De betrekkelijk kleine speeltuin biedt een verscheidenheid aan speelmogelijkheden
Wim typeert de speeltuin als een aanlokkelijk grasplein, met aantrekkelijke, robuuste en avontuurlijke speeltuigen, dat kinderen en (groot)ouders uitnodigt tot spel en ontmoeting. Er is een stormbaan-speelroute, een klim-klautercombinatie, een touw-familieschommel en een ruimtenet met glijbaan. De meeste toestellen zijn gemaakt van robiniahout; alleen het ruimtenet met glijbaan niet. Net als de speeltoestellen bestaan de ondergronden voornamelijk uit natuurlijke materialen: gras, zand en boomschors. Onder enkele toestellen liggen rubberen matten met gaten, die zó zijn gemaakt dat het gras er doorheen groeit en je het – net als de rest van het gras – gewoon moet maaien. De ondergrond ziet er dan uit als grasveld, maar geeft meer valdemping en is beter begaanbaar voor rolstoelers en mensen die slecht ter been zijn. Het speelterrein heeft de vorm van een driehoek en beslaat bijna 4000 m2.
Het kindertal in de wijk is dan ook beslist niet de enige succesfactor, volgens Wim
In zijn functie adviseert hij ontwerpers hoe de publieke ruimte meer kindvriendelijk te maken. Na de aanleg en de opening blijft hij betrokken, want hij adviseert ook op gebied van beheer en onderhoud en veiligheidscontroles. Bij dit speelterrein in ‘t Groen Kwartier was Wim al vóór de ontwerpfase bij betrokken, nu meer dan 10 jaar geleden. Uit het verhaal van Wim blijkt, dat er aantal punten zijn in de opzet van het speelterrein, die hebben bijgedragen aan het succes.
“We hebben enkele inspraakmomenten tijdens de ontwerpfase”, begint Wim
“Het eerste inspraakmoment houden we als er nog niet is getekend. Bij een bestaand terrein vragen we: ‘hoe is het speelterrein nu in gebruik?’ en bij een nieuw terrein, zoals dit, vragen we welke wensen en verlangens er zijn, en of er speelvormen of toestellen zijn, die de mensen graag zien verschijnen.”
Het is gelukt een goede verhouding te realiseren in de uitdaging voor verschillende leeftijden
In de speeltuin komen kinderen van 0 tot 12 jaar, soms ook met oudere broertjes en zusjes die er voetballen of wat rondhangen. Zo is het ook ontworpen en uitgedacht. “We adviseren vaak dat op een derde van de oppervlakte toestellen staan, die licht toegankelijk zijn, ofwel die geschikt zijn voor kinderen van 0 tot 4 jaar. En dat twee derde van de oppervlakte gebruikt wordt voor toestellen die niet licht toegankelijk zijn, voor kinderen vanaf vier jaar. Zo heeft deze speeltuin genoeg voor de allerkleinsten én avontuur en uitdaging voor de grotere kinderen. We vragen ook altijd zoveel mogelijk spelvormen te integreren in combinatietoestellen, die kinderen samen en op verschillende manieren kunnen gebruiken.” Er worden ook wel verjaardagsfeestjes gegeven. De speeltuin is er vooral voor kinderen uit de wijk zelf. Om er vanuit een andere wijk urenlang te komen spelen, daarvoor is het speelterrein te klein, meent Wim.
Ook de gevolgde procedure van ‘design-and-build’ draagt bij aan het succes
“We zoeken via een aanbesteding dan naar een firma die het tekenwerk en het bouwwerk kan combineren. Die firma’s, die dag in, dag uit met spelen bezig zijn, doen dan een deel van het ontwerp. De ontwerper van de projectontwikkelaar heeft dan wel een vlekkenplan gemaakt: waar precies komt het speelterrein en daarbinnen: waar komen de kleinsten, waar het ontmoeten en het zitmeubilair, enzovoort. In dit geval hebben we samen met de projectontwikkelaar de inzendingen gejureerd, met niet alleen punten voor de prijs, maar ook voor de kwaliteit van het ontwerp, de technische kwaliteit en de toepassing van de principes voor integrale toegankelijkheid – dat is toegankelijkheid voor kinderen en (groot)ouders die bijvoorbeeld in een rolstoel zitten.”
De speeltuin is deze zomer twee jaar open en wordt goed onderhouden
“We hebben een specifieke onderhoudsploeg voor speelterreinen, en die volgt de speelterreinen nauwgezet op. Als er meldingen zijn van zwerfvuil, dan wordt dat snel opgeruimd. Denk niet dat het werk gedaan is na het openingsfeest; een speelterrein moet je nauwgezet blijven opvolgen!”
We hebben gezorgd voor integrale toegankelijkheid en voorzieningen voor bijvoorbeeld fietsers
“Er zijn bankjes, zeker. Ook dat hoort bij integrale toegankelijkheid: de speeltuin is ook toegankelijk voor bijvoorbeeld grootouders die slecht te been zijn en niet lang recht kunnen staan. Verder is er een vuilbakje om het proper te houden. Er zijn voldoende fietsenbeugels om fietsen en fietskarren goed te kunnen vasthangen; dat is niet onbelangrijk.” De mensen die er komen, wonen in de wijk en komen er te voet of op de fiets; grotere kinderen komen er ook wel alleen naartoe. “In het Groen Kwartier zelf is het zalig fietsen en wandelen, maar daarbuiten is het drukke verkeer niet altijd kindvriendelijk.”
Nog in ontwikkeling: spelprikkels op de weg naar het speelterrein toe
Wim zou maar één wens hebben voor het speelterrein, en dat is een onmogelijke: meer ruimte… “Idealiter was het speelterrein groter geweest, met meer afstand tot de huizen,” aldus Wim, “maar dat is onmogelijk in de context van deze dichtbebouwde wijk; we hebben moeten werken met de situatie die er was.” Wat nog wel op stapel staat, dat is de plaatsing van speelaanleidingen en spelprikkels op de route naar de speeltuin. “Dat zijn niet echt toestellen, maar iets om over te lopen, of vanaf te springen. Dat project is lopende in ’t Groen Kwartier, om de weg naar het speelterrein leuker en interessanter te maken voor kinderen.”
Gegevens in het kort:
Aantal speeltoestellen/speelelementen: 4 combinatietoestellen
Oppervlakte: 4000 m2
Toiletten: nee, maar er is horeca elders in ‘t Groen Kwartier
WiFi: nee
Sportfaciliteiten: nee
Openingstijden: altijd open
Entreeprijs: gratis entree (Vlaanderen kent geen particuliere speeltuinen die entree heffen)
Bankjes: ja
Eten / drinken: nee, maar er is een supermarktje op 250 meter afstand, en horeca verderop
Gratis parkeren: nee (maar bezoekers komen op de fiets of te voet)
Openbaar vervoer: ja (maar de speeltuin heeft geen bovenwijkse uitstraling)
Rolstoeltoegankelijk: ja
Bereikbaar per fiets / te voet: ja
auteursrechten foto’s:
eerste foto (luchtfoto): Het Kwartiertje, nr. 13, zomer 2017
overige foto’s: Toon Grobet / Matexi en Vanhaerents Development